Wellicht denk je bij ‘het einde der tijden’ eerder aan films over zombies dan aan yogahoudingen. Toch heeft Vatayanasana, de houding van het paard, alles te maken met het vinden van stabiliteit in apocalyptische tijden. Lees meer over de verschillende fasen van de hindoeïstische kosmologie, van Satya Yuga tot Kali Yuga. 

Kali Yuga, het einde der tijden

Volgens de hindoeïstische kosmologie is de tijd cyclisch en doorloopt hij vier verschillende fasen, altijd in dezelfde volgorde. De eerste van de vier fasen wordt Satya Yuga genoemd, dit is het tijdperk waarin de mensheid gelukkig, gezond en tevreden is. In deze periode zorgen mensen met compassie en warmte voor elkaar, zijn degenen die de leiding hebben vriendelijk en rechtvaardig, worden dieren behandeld alsof ze geliefde familieleden zijn, is de aarde vruchtbaar en het water schoon, wordt wijsheid nagestreefd en worden de goden gerespecteerd.

Na Satya Yuga, ook wel ‘het gouden tijdperk’ genoemd, gaat het bergafwaarts met de mensheid. Langzaamaan laat de mens zich verleiden tot zogenoemde adharmische gedachten. Als iets adharmisch is, gaat het in tegen dharma, oftewel de universele wetten die tot tevredenheid en geluk leiden. In de tijdperken die volgen, schieten de adharmische gedachten wortel en veranderen gaandeweg in adharmische handelingen, die van kwaad tot erger gaan. Via Treta Yugaen Dwapara Yuga arriveert de mensheid uiteindelijk in Kali Yuga, de fase waarin we ons nu bevinden. Kali Yuga is het laatste tijdperk, het einde der tijden.

Zo herken je Kali Yuga

In de Bhagavata Purana, een eeuwenoude en heilige tekst, wordt een maar al te treffende lijst gegeven van zaken waaraan Kali Yuga te herkennen is. Zo zullen koeien in de Kali Yuga gedood of in de steek gelaten worden als ze geen melk meer geven, zullen mensen elkaar om geld of macht vermoorden, beschermen we ouderen niet of nauwelijks, blijken priesters wandaden te verrichten, vluchten mensen uit hun geboorteomgeving maar vinden ze nergens een nieuw thuis, worden mensen zonder doorleefde en diepe wijsheid tot goeroe verklaard, wordt het weer steeds extremer, ontstaat er steeds meer ongelijkheid, geven we macht aan wie ons met mooie woorden kan verleiden, worden we steeds materialistischer, eten we voedingsmiddelen waar ons lichaam zich niet mee kan voeden, vervuilen we onze leefomgeving, martelen we dieren en zullen mensen zonder geld slechter behandeld worden dan mensen die in rijkdom geboren zijn.

Gelukkig komt aan alles een einde, ook aan Kali Yuga. Volgens de yogafilosofie is elk einde een nieuw begin, en aangezien de tijd cyclisch is, staan we op dit moment dus ook aan de start van weer een Satya Yuga. Maar voordat we daar kunnen komen, moet op een passende manier een definitief einde gemaakt worden aan Kali Yuga. En daar gaat de god Vishnu voor zorgen.

Ontdek de ruiter in Vatayanasana

Vishnu geeft de mensheid al sinds we onze eerste wankele stapjes op de aarde zetten duwtjes in de juiste richting. Op momenten waarop het echt flink mis dreigt te gaan, zijn die duwtjes wat steviger, zoals toen Vishnu zich in de grote vis Matsya veranderde om de mens te redden van een zondvloed.

Om een einde te maken aan Kali Yuga zal Vishnu zich veranderen in Kalki, een ruiter op een wit paard. Een ruiter op een wit paard die het einde der tijden inluidt vraagt bijna om een vergelijking met de eerste van de vier ruiters van de Apocalyps in de Bijbel. Er wordt dan ook wel beweerd dat Vishnu’s laatste avatar (verschijning) en de eerste ruiter van de Apocalyps dezelfde zijn.
In elk geval zal deze ruiter iedereen vernietigen die adharmisch handelt. Voor degenen die overblijven zal het aanvoelen alsof ze uit een nachtmerrie ontwaken. Zij zullen degenen zijn die de start van een nieuwe Satya Yuga inluiden: een tijd van helderheid, van verbinding, van liefde, tevredenheid en compassie.

De yogahouding Vatayanasana is genoemd naar de tiende en laatste avatar van Vishnu: de ruiter op het witte paard die de balans in de wereld herstelt. Met flink wat fantasie kun je in de houding een paard met daarop een ruiter met geheven zwaard zien, maar dat is niet de enige reden waarom deze houding vernoemd werd naar degene die een einde aan Kali Yuga maakt. Vatayanasana nodigt namelijk uit om stabiliteit en zachtheid te vinden in een houding die in eerste instantie vooral oncomfortabel en onstabiel aan zal voelen – net zoals Kali Yuga.

Wees de verandering

Vatayanasana herinnert je eraan dat Vishnu’s laatste avatar niet alleen buiten je bestaat, maar ook binnen in je aanwezig is. We hebben zelf alles in ons om een einde te maken aan Kali Yuga. Je kunt zwerfvuil verzamelen en in een vuilnisbak gooien, je kunt plantaardig eten, je kunt vrijwilligerswerk voor dementerende ouderen doen, je kunt consuminderen, je kunt groene politici kiezen… Kortom: je kunt met liefde, zorg en compassie omgaan met mensen, dieren en de aarde.

Volgens verschillende berekeningen eindigt Kali Yuga in of rond 2025, maar laten we daar niet op wachten. Laten we zelf Kalki zijn, de reddende ruiter.

Stap voor stap

Oefenen? Zo kom je in Vatayanasana:

• Begin staand in Berghouding, Tadasana. Breng op een inademing je linkervoet omhoog en leg deze op de uitademing in je rechterlies. Hou je linkervoet vast met je rechterhand.
• Adem in en strek je linkerhand omhoog. Buig uitademend je rechterbeen zo diep mogelijk, zodat uiteindelijk je linkerknie op de grond komt.
• Vind je balans en breng vervolgens in één beweging je rechterknie naast je linkerknie op de grond en je rechteronderbeen naar achteren. Adem uit.
• Richt inademend je bovenlichaam op. Strek je armen voor je uit en breng je rechterarm onder je linkerarm.
• Buig beide armen, breng je onderarmen omhoog en je handpalmen tegen elkaar. Adem door.
• Kom uit de houding en herhaal met je rechtervoet in je linkerlies.

Verder oefenen? Op YogaTV vind je meer lessen om balans en stabiliteit te vinden.

Beeld: Christine Hewitt