Traumatische ervaringen, groot of klein, worden in het lichaam opgeslagen als we ze ter plekke niet kunnen verwerken. Door stapje voor stapje weer contact te maken met het lichaam, kunnen we die ervaringen alsnog integreren. Dit is de gedachte achter Trauma Sensitieve yoga. ‘Je leert weer voelen wat je nodig hebt.’  

Wie in de knoop zit kan baat hebben bij therapie, bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, en ook mindfulness kan helpend zijn. Dit zijn veelal hulpmiddelen die starten bij het ‘hoofd’, via praten en denken, en van daaruit kunnen doorwerken naar het lichaam. Yoga werkt andersom: vanuit het lichaam naar het hoofd, ‘bottom-up’ dus. Het richt zich op het reguleren van het zenuwstelsel en de lichamelijke reacties op stress. Denk maar eens aan het effect als je op je adem let en die rustig maakt, of wanneer je je uitademing een tijdje verlengt.

Yoga kan, naast praattherapie, een waardevol middel zijn voor traumaoverlevenden. Traumatische ervaringen worden in het lichaam opgeslagen en kunnen tot uiting komen in klachten zoals chronische pijn, vermoeidheid, depressie of angst. Soms kort na de gebeurtenis, soms pas jaren later. Mensen die heftig trauma hebben meegemaakt voelen zich vaak niet veilig in hun lichaam, of ze voelen ‘niets’: ze dissociëren, zijn als het ware niet meer aanwezig in hun lichaam. Door met en via het lichaam te werken, kan het genezingsproces worden bevorderd. Esther van de Sande is de grondlegger van Trauma Sensitive Yoga Nederland, ze is somatisch psychotherapeut, yogadocent en trainer. “Trauma Sensitieve yoga draait om het (weer) opbouwen van een compassievolle relatie met jezelf,” zegt zij, “door langzaam te gaan opmerken wat je voelt en te ontdekken wie je bent als mens en hoe je lichaam reageert.”

Dit maakt trauma sensitieve yoga anders

…dan een reguliere Hatha yogales:

* De beoefening van yoga vindt plaats in een therapeutische omgeving: een-op-een of in een kleine groep.

* De yogadocent/therapeut is deskundig op het gebied van trauma-gerelateerde problemen en houdt zich aan de ethische richtlijnen van TCTSY (Trauma Center Trauma Sensitive Yoga).

* Een bottom-up benadering: lichamelijke ervaringen worden gebruikt als ingang tot het innerlijke leven van de student; het voeden van interoceptie.

* De nadruk ligt niet op het ‘juist’ uitvoeren van een houding of het perfectioneren ervan, maar gaat vooral om het ontdekken van nieuwe waarnemingen.

* Eigen keuzes kunnen maken.

* Oefenen in effectieve actie ondernemen: alles wat je kunt doen om je veiliger, prettiger of meer in controle te voelen.

* Er is geen aanraking door de docent.

* De docent gebruikt zorgvuldige, sensitieve instructies gedurende de hele les.

* De instructies worden gegeven in een rustig, vertrouwd ritme.

‘Wat we nodig hebben is tijd en ruimte om te voelen’

Charlotte Watts, yogadocent en voedingstherapeut gespecialiseerd in stress gerelateerde klachten, over hoe zij ‘trauma-geïnformeerd’ lesgeeft:

‘Trauma-geïnformeerd zijn gaat volgens mij om herkennen dat iedereen in je les met trauma in aanraking geweest kan zijn. Alleen al het feit dat we in de eenentwintigste eeuw leven, met zo veel prikkels en informatie, doet iets met ons. Naast dat we overspoeld worden, verwachten we van onszelf om overal van op de hoogte te zijn en aan alles mee te doen. Voor ons zenuwstelsel is dat ongelofelijk verwarrend, want het is niet meer in het hier en nu.

Wat we in deze overprikkelende wereld nodig hebben is tijd en ruimte. Om naar binnen te keren en te voelen. Dat kan dingen naar boven brengen die je niet wilt zien, het is kwetsbaar. Onze innerlijke wereld ontmoeten is soms niet prettig. Maar kun je er oké mee zijn? Want het is ook een geschenk. Het laat ons zijn met het verdriet of de smart, het hele spectrum van het menselijke bestaan.

Mijn manier van lesgeven is: uitnodigen tot onderzoek. Je ontdekt dat je niet in een oordelende geest hoeft te zitten en gevoelens niet in een categorie hoeft te plaatsen. Kun je het gewoon laten zijn? Dat is moeilijk voor mensen, ons ego is erg gehecht aan ‘weten’. Een ander belangrijk aspect in mijn lessen is nieuwsgierigheid. Met een nieuwsgierige blik kijken, zonder een antwoord te hoeven vinden.

De Zittende Zonneadem

Een oefening uit het boek ‘Traumaverwerking door yoga’ van David Emerson en Elizabeth Hopper:

Als je wilt, kun je je handen op je bovenbenen of je knieën leggen. Terwijl je inademt, heb je de mogelijkheid om je handen langzaam een stukje op te tillen. Terwijl je weer uitademt, heb je de optie je handen terug te leggen op je bovenbenen of knieën. Inademen en optillen, uitademen en zachtjes loslaten. Voel je vrij om zo een paar keer te bewegen en te ademen, wellicht merk je de verbinding van je ademhaling en de beweging op. Als je iets wilt toevoegen, kun je tijdens de inademing je vingers spreiden en je handen actief maken. En bij het uitademen zou je je handen of vingers bij elkaar kunnen laten komen. Als je wilt, kun je het verschil opmerken.