Als er iets moeilijk te verteren is, dan is het wel het lijden van kinderen. Kinderen zijn immers onschuldig en totaal afhankelijk van volwassenen. Gelukkig zijn er genoeg organisaties die zich inzetten om het leed te verzachten, helemaal in lijn met boeddhistische waarden als liefdevolle vriendelijkheid en hebzuchtloosheid.

Oud-hoofdredacteur Heleen: ‘In mijn yogastudio dragen we de les altijd op aan ‘iets dat groter is dan onszelf.’ En altijd heb ik dezelfde wens: dat alle kinderen in de wereld veilig zijn. Dat is ontstaan toen mijn eigen kinderen nog klein waren en ik extra gevoelig was voor de kwetsbaarheid van kinderen. Het idee dat ze totaal afhankelijk zijn, dat je alles met ze kunt doen, en dat er ook mensen zijn die daar misbruik van maken, vond ik hartverscheurend. Daarom wens ik vóór elke les: laat alle kinderen opgroeien in een veilig thuis, waar ze beschermd worden door hun opvoeders. Laat alle kinderen genoeg voedzaams te eten en drinken krijgen. Laat alle kinderen toegang krijgen tot onderwijs, laat ze zorgeloos spelen met vriendjes. Laat ze ’s nachts ongestoord kunnen slapen in een veilig bed. Namaste.’

‘De kwetsbaarheid van kinderen vind ik hartverscheurend’

De harde waarheid: overal ter wereld zijn er kinderen die lijden. Lijden door de gevolgen van oorlogen, natuurrampen, of armoede. Door verwaarlozing, mishandeling, uitbuiting. Oók zijn er overal ter wereld mensen die die kinderen proberen te helpen.

Een documentaire die liet zien hoe soms één man een verschil kan maken, is Buddha’s Lost Children (2006) van de Nederlandse filmregisseur Mark Verkerk. De film gaat over het leven en werk van de boeddhistische monnik Phra Khru Bah – ooit een succesvolle Thaibokser – die een weeshuis, een school én een ziekenhuis runt voor weeskinderen en zwerfkinderen. Dat doet hij in een moeilijk gebied in Thailand (de ‘Golden Triangle’) waar drugsmokkel en etnische conflicten aan de orde van de dag zijn. Verkerk zegt over zijn film in het online magazine 8Weekly: ‘Westerse ontwikkelingshulp pakt dit soort problemen aan op een economische manier: de mensen moeten stroom hebben, of schoon water. Phra Khru Bahs grootste impact komt van het werk dat hij met kinderen doet. Hij geeft hen een basis om op een andere manier in het leven te staan. Hij maakt ze heel zelfstandig.’ Verkerk legt uit hoe mooi het is dat de monnik juist de authentieke cultuur probeert vast te houden. Daarnaast geeft hij de kinderen boksles – en daarmee zelfvertrouwen – én meditatie. Een gouden combinatie. In korte tijd zie je de kinderen mentaal sterker worden van deze hulp: een mix van fysieke training, mentale discipline vanuit de boeddhistische leer en meditatie.

Kleine initiatieven helpen kinderen al

Overal ter wereld bestaan kleine initiatieven waarbij bevlogen mensen kinderen steun bieden of hen uit hun soms uitzichtloze bestaan helpen. Denk aan de documentaire Clowns in Kabul (2002): over een groep clown-dokters die door het door oorlog geteisterde Afghanistan reist om zieke kinderen op te vrolijken. Of de Koreaanse operazanger Jae-Chang Kim, die kinderen uit de sloppenwijken van India leert zingen en ze kracht, zelfvertrouwen en een toekomst geeft. De Brits-Zuid-Afrikaanse professioneel golfsurfer Tom Hewitt richtte de organisatie Surfers Not Street Children (surfnotstreets.org) op. Hij wilde straatkinderen uit Durban (Zuid-Afrika) en Mozambique leren surfen zodat ze een kans hebben op een toekomst in het toerisme of de sport. En het Nederlandse kunstenaarsduo Jeroen Koolhaas en Dre Urhahn ontwikkelde Favela Painting (favelapainting.com) en Philly Painting: waarbij ze muurschilderingen maken in samenwerking met kinderen uit achterstandswijken om ze een alternatief te bieden voor het slechte pad. Een tentoonstelling van hun werk was onlangs te zien in de Kunsthal, Rotterdam.

Recht op een goed leven

Naast deze kleine initiatieven zijn er de grote NGO’s die zich inzetten voor kinderen: voor hun rechten, hun veiligheid, hun recht op voeding, verzorging of onderwijs. In Nederland hebben we stichting Kinderen van de Voedselbank, omdat er óók in Nederland kinderen zijn die geen warm eten krijgen, of nooit een cadeau. En misschien is de actie Hartenhuis, gele post-its geplakt in de vorm van een huis, je weleens opgevallen. Dat was een actie van de Nederlandse Stichting Het Vergeten Kind. Zij hebben onlangs een petitie – getekend door meer dan tachtigduizend Nederlanders – aangeboden aan Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het Vergeten Kind komt op voor kinderen die geen huis hebben, geen familie. De stichting constateerde dat er in Nederland ruim 100.000 kinderen opgroeien in problematische omstandigheden. Soms worden deze kinderen van opvang naar opvang of van pleeggezin naar pleeggezin gestuurd. In sommige schrijnende gevallen moesten kinderen in een paar jaar tijd meer dan twintig keer verhuizen. Met de petitie is aandacht gevraagd voor dit probleem.

Hongersnood onder kinderen

Martine Bergwerff is noodhulpcoördinator bij het wereldwijd actieve Save the Children, en net terug uit Somaliland, een autonome regio binnen Somalië. ‘Wat wij willen, is dat veel meer kinderen veilig opgroeien. Het is misschien een utopie, maar ik kan daar een klein steentje aan bijdragen als noodhulpcoördinator: door te zorgen dat de hulp beter en sneller op gang komt.’ Een paar dagen voor het gesprek is ze teruggekomen uit Somalië, waar een hongersnood dreigt omdat het er al twee jaar niet heeft geregend. ‘We zijn het veld in gegaan, dagen rijden vanaf de hoofdstad. Ik ben gaan kijken bij klinieken en scholen. Wat we hebben gezien, is vreselijk. Het land is gortdroog, de mensen hebben alleen nog een beetje vies water om te drinken, waar ze ziek van worden. Ik heb kinderen gezien die zo weinig gegeten hebben, dat er nauwelijks meer leven in zit.’ De organisatie helpt in dit soort gebieden bijvoorbeeld met klinieken, schoon drinkwater, medicijnen en voedingsrijke supplementen. Het uitgangspunt is: noodhulp bieden als overheden het niet kunnen bieden. De hulp kan variëren van voeding tot traumaverwerking, van tijdelijk onderwijs tot dekens om warm te blijven.

Afleiding in Netflix

‘Ik geloof in oplossingen, dat geeft me de motivatie om mijn werk te blijven doen. Maar als het me te veel wordt, bijvoorbeeld na zo’n bezoek, zoek ik wel afleiding om het te kunnen verwerken. Dan ga ik een Netflix-film kijken, of zo. Je moet het ook kunnen relativeren. Ze hebben er niets aan als we bij de pakken neerzitten,’ zegt Bergwerff. Ze kan zich weleens moedeloos voelen, bijvoorbeeld als ze net bezig zijn met een project voor kinderen in Jemen, en er een orkaan in Mozambique huishoudt. Maar of er nu méér kinderen in nood zijn dan vroeger, betwijfelt ze. ‘Het is vooral zo dat we nu alles weten en zien, omdat alles en iedereen connected is. Daarom lijkt het meer.’

Wat we zelf kunnen doen om te helpen, behalve geld doneren en petities tekenen, is bijvoorbeeld ook politiek verstandig kiezen, zegt de noodhulpcoördinator. Denk aan politieke partijen die aandacht hebben voor het milieu en klimaat, voor gelijke welvaartsverdeling of ontwikkelingssamenwerking. En: ‘Aandacht vragen in je omgeving, voor een gebied of een probleem dat jou persoonlijk aangaat. We mogen best thuis of tijdens een diner met vrienden gesprekken voeren hierover.’

Tot slot: de hongersnood in Somalië is een direct gevolg van klimaatverandering. Bergwerff: ‘Wij vinden het hier misschien warm als het een paar dagen dertig graden is, maar daar hebben ze er echt heel, heel erg veel last van, het is zelfs levensbedreigend. Wij zijn misschien door onze leefwijze ook wel een beetje verantwoordelijk voor de aarde onder hun voeten, en de hemel boven hun hoofd.’