Ademoefeningen, ofwel pranayama, staan bekend als het belangrijkste onderdeel van de yogabeoefening. Is het verstandig om aan pranayama te doen als je last hebt van hyperventilatie? Yogadocente Saskia Grootegoed legt uit hoe ademoefeningen werken en welke oefeningen je veilig kunt uitvoeren als je last hebt van hyperventilatie.

‘Idealiter bestrijkt de ademhaling het gebied van de sleutelbeenderen tot aan de buik. Tijdens de inademing vullen de longen zich; de ribbenkast verbreedt, het middenrif beweegt naar beneden en de buik bolt op. Toch is bij veel mensen de ademhaling een stuk minder diep. Door allergieën, astma of stress ademen we soms meer met de borstkas dan met de buik.

Hyperventilatie, ook wel ‘overademen’ genoemd, ligt dan op de loer. Je ademt te snel en te oppervlakkig, waardoor de balans tussen zuurstof en kooldioxide in het bloed verandert. De longen ademen meer kooldioxide uit dan normaal, waardoor onder andere de zuurstofopname in de weefsels van het lichaam wordt bemoeilijkt. Je krijgt last van een licht gevoel in je hoofd, duizeligheid of hebt moeite om je te concentreren. Mensen die hyperventileren, voelen zich bovendien vaak angstig en erg vermoeid.

Het effect van Pranayama

Hyperventilatie kan ook een mildere en meer onzichtbare vorm aannemen. Door een te gejaagd leven is er soms letterlijk te weinig tijd om op adem te komen. Je gaat daardoor onbewust licht hyperventileren. Bij signalen van hyperventilatie is het belangrijk om op te passen met pranayama-oefeningen zoals Kapalabhati (sterke uitademing) of Bhastrika Pranayama (snel in- en uitademen). Dit kan hyperventilatie verergeren.

Toch zijn het nu net deze oefeningen die getrainde yogi’s gebruiken om de geest tot rust te brengen. Hoe dat zit? De yogi’s doen de oefeningen juist om een milde vorm van hyperventilatie uit te lokken. Dit heeft namelijk als bijeffect dat de geest korte tijd leeg en stil wordt. Ze zoeken dus precies dat lichte gevoel op. Het grote verschil is dat het bewust en gecontroleerd wordt geoefend. Goede begeleiding en beginnen vanuit een rustige ademhaling zijn cruciaal. Heb je last van hyperventilatie, dan doe je er beter aan een mildere vorm van pranayama te kiezen.

Een paar minuten bewust ademen heeft gedurende een aantal uren een gunstig effect op je ademhaling

Een eerste stap om hyperventilatie aan te pakken, is door je bewust te worden van de manier waarop je ademt. Zonder dat je iets wilt veranderen, onderzoek je hoe je ademhaling op verschillende momenten van de dag verloopt. Op deze manier merk je eerder dat je gejaagd bent, of te weinig ademt tussen twee zinnen. Vervolgens kun je de wisselademhaling oefenen (Nadi Shodhana Pranayama).

Nadi Shodhana Pranayama

Deze oefening brengt de activiteit van de nadi’s, de energiekanalen in je lichaam, in balans. Ook geeft ze rust aan het zenuwstelsel. Zo doe je ‘m:

1. Zit in een comfortabele houding.
2. Met de duim van je rechterhand sluit je het rechterneusgat af.
3. Adem vier tellen in door je linker neusgat en sluit deze vervolgens met de ringvinger van dezelfde hand af.
4. Nu open je het rechter neusgat en adem je vier tellen uit.
5. Je ademt direct daarna weer in door het rechter neusgat en zo verder.

Schroom niet als je de oefeningen niet lang volhoudt. Al een paar minuten bewust ademen heeft gedurende een aantal uren een gunstig effect op je ademhaling.’

Illustratie: Ingrid Bockting