Agni in balans: tips voor elke dosha

Een goede gezondheid en helder hoofd beginnen bij een goed brandend Agni – jouw spijsverteringsvuur. Dit vuur helpt niet alleen je voeding te verwerken, maar zet ook al je zintuiglijke indrukken om in energie. Belangrijk dus om hier balans in te vinden. Daarom: 5 tips per dosha om je agni in balans te houden.

In de zomer, wanneer het vuurelement in de natuur het sterkst is, vraagt je Agni extra aandacht. Kim van der Veer (@kimvdveer), Ayurveda Practitioner en yogadocent, geeft je daarom waardevolle tips om jouw innerlijke vuur in balans te houden, helemaal afgestemd op jouw unieke dosha.

Niet zeker wat jouw dosha is? Doe hier de test en ontdek jouw dosha.

Voor Vata-types

Vata staat voor beweging en verandering. Vata-types hebben vaak een gevoelige spijsvertering die wisselend is: de ene dag veel trek, de volgende dag totaal geen honger. Regelmaat, warmte en grounding zijn hier het sleutelwoord.

1. Breng routine in je dag en zorg voor regelmatige eet momenten. Eet drie goede maaltijden per dag en liever geen tussendoortjes. Je Agni krijgt zo de kans om volledig te verteren voordat je iets nieuws toevoegt. Tussendoortjes ‘verstoren’ de verbranding en kunnen leiden tot een opgeblazen gevoel of winderigheid. Een voorspelbaar eetritme helpt je lichaam anticiperen op voedsel, wat het spijsverteringsvuur versterkt. Voor Vata-types is die structuur extra belangrijk omdat hun natuurlijke neiging juist onregelmatigheid en kleine beetjes is.
2. Voeg essentiële vetten toe aan je maaltijden. Denk aan: avocado, noten of lijnzaadolie. Vetten werken kalmerend voor het zenuwstelsel én helpen de spijsvertering vertragen en verdiepen, wat Vata-types helpt om voedsel beter op te nemen.
3. Kies warm en gekookt boven rauw en koud. Een linzensoep, stoofpotje of een warme havermoutpap zijn veel makkelijker verteerbaar dan salades of smoothies. Rauw eten vraagt veel van Agni en kan Vata uit balans brengen (denk aan een opgeblazen gevoel, krampen, obstipatie).
4. Voeg venkelzaadjes en gember toe bij het koken om je onregelmatige spijsvertering mee te voeden. Venkel en gember staan beide bekend om hun verwarmende, kalmerende werking op het spijsverteringsvuur (Agni). Ze brengen warmte, vochtigheid en stabiliteit in je systeem, precies wat je nodig hebt om beter te kunnen verteren.
5. Kook met asafoetida (hing) om lucht uit peulvruchten en bonen te halen. Asafoetida helpt hierbij doordat het de vertering van deze zwaardere ingrediënten ondersteunt en gasvorming voorkomt. Het brengt Vata in balans door de luchtige en droge kwaliteiten van bonen te compenseren met een aardend, spijsverteringsbevorderend kruid.

Voor Pitta-types

Pitta wordt gedomineerd door vuur en hitte. Pitta-types hebben vaak een scherpe eetlust, maar kunnen ook last krijgen van brandend maagzuur, diarree of prikkelbaarheid als hun Agni te heet wordt. Koeling, verzachting en ontspanning zijn hier belangrijk.

1. Kies voor rust en zachtheid, ook op je bord. Een te scherpe levensstijl (veel stress, competitie of intensieve sport) wakkert je innerlijke vuur aan. Kies juist voor verkoelende activiteiten, zachte yogavormen en rustige maaltijden – fysiek én emotioneel voedend. Probeer ook eens deze anti-stress recepten.
2. Beperk vet en gefrituurd eten. Pitta heeft al veel hitte in zich. Te veel vet (zoals gefrituurde snacks, vlees of romige sauzen) kan leiden tot oververhitting, acne of ontstekingen. Kook liever licht, met weinig olie, en vermijd scherpe smaken zoals chili.
3. Ga voor groene groenten. Groene bladgroenten helpen overtollige hitte afvoeren. Denk aan groene asperges, courgette, spinazie, broccoli, boerenkool en groene boontjes.
4. Voeg verkoelende smaken toe. Gebruik bijvoorbeeld koriander (zaad én blad), munt, venkel of granaatappelpitjes. Deze smaken helpen je lichaam afkoelen zonder je Agni te verzwakken.
5. Drink rijstwater om te verkoelen. Rijstwater (van basmatirijst) is een eenvoudig Ayurvedisch drankje dat overtollige hitte uit het lichaam helpt afvoeren. Het is zacht voor de maag en licht verteerbaar.

Voor Kapha-types

Kapha is zwaar, traag en stabiel. Kapha-types hebben vaak weinig eetlust en kunnen zich loom of zwaar voelen na het eten. Activering en lichtheid helpen het spijsverteringsvuur op gang.

1. Eet alleen als je écht honger hebt. Kapha verteert langzaam, dus extra maaltijden of tussendoortjes worden vaak niet goed verwerkt. Wacht tot je maag leeg voelt en je echt trek hebt. Eet niet uit verveling. Intermitted fasting is een goede keuze voor Kapha types.
2. Sla snacks over (zeker na het avondeten). Na het diner vertraagt de spijsvertering van nature. Door laat op de avond nog te eten, verzwak je je Agni en kan voedsel gaan ‘gisten’ – wat leidt tot zwaarte en vermoeidheid de volgende dag.
3. Eet licht en warm, met de lunch als hoofdmaaltijd. Je Agni is het sterkst rond het middaguur. Kies dan voor een warme, kruidige maaltijd. ’s Avonds kun je volstaan met een lichte soep of gestoomde groenten.
4. Gebruik stimulerende kruiden zoals rozemarijn, tijm en zwarte peper. Deze kruiden wakkeren Agni aan, werken slijmoplossend en stimuleren de bloedsomloop. Perfect om een trage spijsvertering een oppepper te geven.
5. Zoet met honing (met mate). Honing heeft volgens Ayurveda een ‘schrapende’ werking: het helpt afvalstoffen los te maken en Agni te activeren. Let op: verwarm honing nooit boven de 40 graden, dan verliest het zijn heilzame werking.

Luister naar je vuur

Of je nu snel uit balans raakt door onregelmatigheid, oververhitting of juist traagheid: je spijsvertering vertelt je veel over hoe je je voelt – fysiek én mentaal. Door met kleine aanpassingen je Agni te ondersteunen, creëer je meer energie, helderheid en balans in je hele systeem. Inspiratie nodig voor wat je kunt koken? Bekijk eens deze 5 Ayurvedische recepten van Kim van de Veer. Begin met één of twee tips die bij jouw constitutie passen, en merk wat het voor je doet.

Ayurveda gaat niet over perfectie, maar over bewustzijn en afstemming. Door liefdevol te luisteren naar je lijf, leer je vanzelf wat je nodig hebt.

Volg ook eens deze les van Kim van der Veer

De les begint heerlijk rustig, zodat je lichaam de tijd krijgt om op te warmen. Daarna volgen de staande en zittende houdingen waarmee je je lichaam lekker aan het werk zet!

Tip: leg vast een dekentje klaar voor de welverdiende Savasana op het eind van deze les.

Kim van der Veer

Kim van der Veer is Ayurveda Practitioner en yogadocent. Wil je meer weten over Kim? Bekijk hier haar lessen voor Yoga by Happinez en volg haar op Instagram via @kimvdveer!