Trakteer jezelf regelmatig op een moment van bezinning – waarbij je ook nog eens je energiehuishouding in balans brengt. Zelfmassage met olie, is een dagelijkse routine uit de Ayurveda, waaraan vele positieve effecten worden toegeschreven. Hoe dit werkt? Probeer het zelf.

Zelfmassage met olie – of zelf-abhyanga zoals het in de Ayurveda heet – is één van de dagelijkse routines van deze traditionele geneeswijze uit India. Aan de massage worden tal van positieve effecten toegeschreven, zoals een stralende huid, een verhoogde weerstand en een eeuwige jeugd. Zoals in de Charaka Samhita, de basistekst over de Ayurveda, vermeld staat: ‘Door een dagelijkse oliemassage is een persoon gezegend met schoonheid, kracht, vriendelijkheid en behoudt hij een jeugdige uitstraling. Een regelmatige massage beschermt het lichaam zelfs bij zware inspanning of lichte verwondingen.’ Maar wat vooral werkt: door jezelf met olie te masseren breng je je energiehuishouding in balans.

Energiehuishouding

De ayurvedische leer heeft een heel eigen kijk op onze energetische balans. Volgens de Ayurveda zijn wij onderdeel van de natuur en net als de natuur zijn wij opgebouwd uit vijf basiselementen: lucht, ether, water, aarde en vuur. Ieder van ons heeft die elementen in zich, alleen bij elk mens uiten die zich op een andere manier. De Ayurveda heeft ze gebundeld in drie energiestromen of dosha’s. Bij onze geboorte krijgen we een bepaald pakketje dosha’s mee, dat is jouw energetische blauwdruk. Heb je veel aarde en water, dan domineert kapha bij jou, veel lucht en ether dan ben je vata, vuur is verbonden met pitta. Een kapha-type bijvoorbeeld, is een rustig en onverstoorbaar type. Een vata is een luchttype, bewegelijk en creatief. Pitta, verbonden met het element vuur en transformatie, is temperamentvol en doelgericht.

Zelfmassage voor Pitta en Vata

Deze dosha’s zijn voortdurend in beweging, want ze veranderen onder invloed van onder andere onze voeding, het klimaat, de seizoenen, onze leeftijd en stress. En dus zou je kunnen zeggen dat we maar zelden in balans zijn. Een kenmerk van zelfmassage is het gunstige effect op dosha’s. Je kunt dat heel concreet voor je zien: een extreem droge huid kan duiden op een vata-verstoring, een oliemassage is dan alleen al voedend voor de huid. ‘Tegenwoordig komen vooral vata- en pitta-verstoringen voor,’ zegt Ilse Houwink, Ayurveda-therapeut, die zich heeft gespecialiseerd in massages en voeding volgens de ayurvedische principes. ‘Pitta heeft te maken met het element vuur en passie, en dat uit zich in een hoge mate van focus en doelgerichtheid. Een pitta-verstoring zie je bijvoorbeeld bij mensen die te veel controle willen houden en niet loskomen van het werk. En dat geeft risico op ontstekingen. Vata is hoog door beweging, door stress, door alle impulsen die we krijgen via onze mobiels, apps, het verkeer en noem maar op. Bij een verhoogd vata kun je je opgejaagd voelen, zorgelijk zijn en je juist moeilijk kunnen concentreren.’

Zelf-abhyanga kan helpen om je dosha’s weer beter in evenwicht te krijgen, want door te masseren beïnvloedt je zelf de energiestroom in je lichaam. In tegenstelling tot veelgehoorde adviezen, hoeft een zelf-abhyanga niet per se dagelijks gedaan te worden, vindt Ilse. En dat niet alleen omdat het praktisch niet is vol te houden. ‘Zelfmassage met olie werkt goed in periodes dat je wat kwetsbaar bent en met name bij mensen die hooggevoelig zijn. Hoog vata heet dat in Ayurveda-termen. In perioden van stress voel je minder begrenzing tussen jezelf en dat wat je overkomt. Door de olie en de aandacht leg je een laagje om je heen en dat helpt je om steviger de dag door te komen en beter bij jezelf blijven.’

‘Door een dagelijkse oliemassage is een persoon gezegend met schoonheid, kracht, vriendelijkheid en behoudt hij een jeugdige uitstraling.’

Stap voor stap

In de zelfmassage werk je met een lauwe olie, bij voorkeur biologische olie. Sesamolie is goed voor alle dosha’s. Je verwarmt de olie au bain-marie, in een bakje in een pan heet water. Je kunt ook olie in een schaaltje op een verwarming of de radiator zetten. Voel eerst met je vinger of de olie niet te warm is.

Ga zitten op een verwarmde plek zodat je niet te veel afkoelt.

Masseer jezelf ’s morgens voor het douchen. Neem de tijd voor de massage en laat de olie bij voorkeur even intrekken, minimaal vijf minuten. Douche je daarna af, gebruik eventueel een milde zeep en shampoo (indien nodig). Wil je meer effect, dan kun je beter helemaal geen zeepproducten gebruiken. Door de warme douche gaan de poriën open, trekt de olie in en houd je een zachte huid over die niet eens zo vet is.

Massagetips per dosha

Vata: zet jezelf ruim in de olie. Zorg dat je in een warme ruimte bent en niet te veel afkoelt. En douche jezelf af onder een hete douche. Sesam is heel goed voor vata.

Pitta: een verkoelende olie kan heilzaam zijn. Bij een overmaat van pitta werkt kokosolie.

Kapha: heeft baat bij een stevige massage zodat de doorstroming verbetert. En een kapha kan wat minder olie gebruiken (want die heeft van zichzelf een vettige huid).

Zo doe je het:

1. Tenen en vingers

1. Zorg dat je aangenaam zit, bij voorkeur op een badhanddoek of kleed op de grond.
2. Je kunt bijvoorbeeld in kleermakerszit stevig op de grond gaan zitten. Eén been buig je dan over het andere been heen, zodat je op een ontspannen manier bij je hele lichaam kunt.
3. Breng om te beginnen op elke teen- en vingernagel een druppel olie aan en wrijf het in.

2. Chakra’s

1. Breng ook wat olie aan op de delen van het lichaam die corresponderen met de chakra’s (de energiecentra), de plekken waar lichaam en bewustzijn elkaar raken: het schaambeen, de navel, de zonnevlecht of plexus solaris die net iets boven de navel ligt, de hartplexus, de keel en het punt tussen de wenkbrauwen.
2. Breng een druppel olie aan in elk neusgat en ook in elk oor.

3. Handpalmen

1. Masseer met je handpalm, niet met je vingertoppen.
2. Druppel wat olie in je handpalmen en begin met draaiende bewegingen je gewrichten te behandelen. Werk daarbij vanaf de grond omhoog: enkels, knieën, heupen, polsen, ellebogen, schouders en de nek (deze mag met lange streken).

4. Benen, voeten en armen

1. Ga verder met je hele lichaam.
2. Je masseert met lange streken waarbij je stevig heen en weer wrijft: je voeten, benen en armen.

5. Onderrug

1. Buig licht voorover om je onderrug te masseren. Naarmate je jezelf vaker masseert, zul je beter bij je rug kunnen. In de rug zetelen alledaagse spanningen, een soepele rug is dus het halve werk.
2. Masseer ook je bovenrug (de monnikskapsspier), je heupen en je billen.

6. Hart en buik

1. Ga dan naar de voorkant van je romp. In het gebied van hart en buik ga je wat zachter te werk en oefen je slechts lichte druk uit. Rondom het hart kan het soms wat gevoelig zijn, want hier zit naast gevoelens van mededogen, liefde en affectie ook oude pijn, kwetsuren die je tijdens je levens hebt opgedaan.
2. Ook de buik is een kwetsbaar gebied, waar we onze emoties opslaan zoals angsten en jaloezieën. Het gaat hier vaak om oude emoties die zich maar lastig laten verteren. Over je buik kun je diagonale streken doen, of cirkelbewegingen. Wrijf dan wel met de peristaltiek van je darmen mee, zoals de wijzers van de klok.
3. Vergeet je gezicht niet en schenk extra aandacht aan je oren.

7. Voetzolen

1. Je kunt eventueel ook nog apart je handen masseren, want in je vingers en handpalmen zitten veel marma’s. Dit zijn volgens de aryuvedische leer sleutel- of reflexpunten van waaruit de energie in balans kan worden gebracht. Ze worden ook wel onderchakra’s genoemd.
2. In de voetzolen bevinden zich eveneens veel van deze reflexpunten. Als je die met olie inwrijft, moet je vervolgens wel oppassen dat je vervolgens niet uitglijdt.

8. Navoelen

1. Een zelfmassage kan een paar minuten duren, maar je kunt er ook gerust een uur over doen. Op die manier is de massage meer dan alleen aandacht voor je lichaam, maar ook een uiting van liefde voor jezelf. Ga na een lange massage op je zij liggen. Zorg dat je niet afkoelt en leg eventueel een of meerdere handdoeken over je heen.
2. Adem rustig als je zo ligt en voel nog een poosje na hoe je lichaam nu voelt.

Beeld: Harold Pereira