Hoe ontdekte je Krishnamurti?

‘Met mijn ouders bracht ik veel vakanties door in Ommen, toevallig de plek waar Krishnamurti in de jaren twintig een landgoed van een baron cadeau had gekregen. Daar stuitte ik rond mijn zestiende op een boekje van hem: De adelaar in zijn vlucht. Ik was er meteen door gegrepen. Een adelaar laat geen sporen achter als hij vliegt, stelt hij daarin. Jarenlang verdiepte ik me in Krishnamurti’s werk; daarna verloor ik hem uit het oog – te druk met mijn eigen yogaschool. Pas onlangs herontdekte ik hem, toen ik op YouTube een geweldige serie gesprekken tussen hem en de Californische filosoof en Sanskriet-expert Allan Anderson tegenkwam. Maar dat zinnetje, van die adelaar zonder sporen, zonder ballast uit het verleden of zorgen over de toekomst, heb ik altijd gebruikt in mijn eigen lessen.’

Hoe gebruik je zijn filosofie in je lessen?

‘Ik heb er mijn eigen draai aan gegeven door het te vertalen naar “bewegen vanuit ontspanning”. Leven zonder sporen na te laten is natuurlijk een utopie. Hetzelfde geldt voor een lichaam dat vrij is van spanning. Maar je kunt er wel naar stréven. De moeilijke momenten in het leven vallen niet te ontlopen. Ik heb zelf net een verdrietige scheiding achter de rug. Wat me heeft geholpen, is wat ik in elke les benadruk: de basis voor je gevoelsleven ligt in je lichaam. Je lichaam houdt je in het neutrale “nu”. Krishnamurti hield zich trouwens niet zo bezig met het lichaam, maar meer met het analyseren van het denken.’

Wat spreekt jou aan in hem?

‘Krishnamurti zegt: Veel problemen, in de wereld, maar ook binnen één mens, ontstaan doordat we denken in tegenstellingen, in dualisme. Jouw belang, mijn belang. Jouw agenda, mijn agenda. Wat ik daaraan heb toegevoegd is dat we onze behoeften moeten leren uitspreken. In feite streven we allemaal hetzelfde na: geluk. Dat is wat ons verbindt. En yoga betekent niets anders dan “verbinden”. Krishnamurti had geen deviezen paraat over hoe te leven. Hij probeerde te begrijpen waaróm we iets doen. Waarom vergelijken we onszelf steeds met anderen? Wat is frustratie? Wat is liefde? Hij probeert je verdriet niet te verzachten, maar zegt: Ik begrijp je. Ik ben ook verdrietig. Dat is het startpunt van een onderzoekend gesprek.’

Krishnamurti was een goeroe tegen wil en dank, hè?

‘Klopt. Hij had volgelingen, maar hij wílde ze niet. Als hij een lezing gaf in zijn geboorteland India en er kwam een Brahman binnen met een rode stip op zijn voorhoofd, riep hij: Waarom doe je dat? Ben je soms beter bent dan de rest? Hij pleitte voor totale gelijkwaardigheid. Ook daarin is hij een voorbeeld voor mij. In onze nieuwe yogastudio in Moskou bestaat geen hiërarchie, iedereen is gelijk. En dat is nog best een uitdaging in een land als Rusland.’