Ayurvedisch verantwoord genieten tijdens de feestdagen: zo doe je het

Tafels vol heerlijke kerstgerechten, een agenda die uitpuilt met feestjes, champagne en vuurwerk met oud en nieuw: de feestdagen zijn gezellig, maar je kunt er ook makkelijk door uit balans raken. Gelukkig kunnen eeuwenoude principes uit de Ayurveda ons ook in deze drukke tijd ondersteunen. Wij spraken Dalí Brackenie, podcasthost van De ZonderZooi Podcast en holistisch foodcoach voor vrouwen, voor haalbare tips om gegrond en bewust de feestdagen door te komen.

In of uit balans volgens de Ayurveda

Volgens de Ayurveda, een eeuwenoud Indiaas gezondheidssysteem, zijn drie energetische principes, de Vata, Pitta en Kapha dosha’s, verantwoordelijk voor hoe jouw lichaam en geest functioneren. Anders dan de Westerse geneeskunde, is de Ayurveda gericht op het voorkomen, in plaats van het genezen van ziekten door middel van leefstijl en voeding. Als een van je dosha’s uit balans is, dan kun je dat makkelijk herkennen door de symptomen te observeren. Voel je je onrustig en chaotisch? Dan is Vata verhoogd. Heb je een kort lontje, of overmatig ambitieus? Dan is Pitta aan zet. Voel je je lui en gedeprimeerd? Dan is je Kapha uit balans. Het evenwicht herstellen doe je volgens de Ayurveda door elementen van de andere dosha’s in te brengen. 

Dosha’s uit balans tijdens feestdagen

De dosha die het meest uit balans raakt tijdens de feestdagen is de Vata dosha, die in verbinding staat met het lucht- en ether-element, vertelt Dalí: “Je merkt dat je mind voller kan raken door to-do’s en sociale afspraken, je eet onregelmatig en kletst erop los. Daardoor raak je sneller overprikkeld en slaap je onrustiger.” Dit zijn allemaal tekenen dat het lucht-element de overhand heeft. 

Tegelijkertijd zorgt het overvloedige eten in combinatie met alcohol ervoor dat de Kapha dosha, die gelinkt is aan het aarde- en water-element, verhoogt, legt ze uit: “Daardoor kan je spijsvertering, je agni, het eten niet goed verteren en hopen afvalstoffen, ama, op. Daarnaast is het niet alleen je voeding die verteerd moet worden, maar ook alle indrukken, gedachten en prikkels.”

Spijsverteringsvuur hoog houden

Voor een optimale spijsvertering houd je volgens de Ayurveda altijd 25 procent van je maag vrij, zegt Dalí. Maar zo simpel is dat niet. Want hoe weet je tot hoever je maag is gevuld? “Het gaat er vooral om dat je tijdens het eten verschillende keren bij jezelf incheckt en je afvraagt: ben ik nu voldaan? Of wil ik nog meer? Ook helpt het om bij een buffet zelf op te scheppen en te kiezen voor een kleinere portie. Je kunt altijd nog extra opscheppen als je toch nog honger hebt. Op die manier geef je je spijsverteringssysteem de gelegenheid om optimaal te functioneren.” Volgens Dalí is het daarnaast belangrijk om goed te kauwen op je maaltijden, dat helpt je langzamer te eten. Een cocktail vol met ijsklontjes kun je beter laten staan. Kies in plaats daarvan voor een warme kop thee of een drankje op kamertemperatuur. Dalí’s gouden tip: “Neem voordat je naar een kerstdiner gaat een agni shot. Dat is een mix van water, limoensap, snufje zout, gember dat je spijsvertering aanwakkert.” 

Recept Agni Shot

Verse gember, 2 x 1 cm
2 eetlepels lauw water
1/4 limoen
1 theelepel ahornsiroop (Weglaten voor Kapha dosha)
Snufje zout

Bereiding

1. Rasp de gember zo fijn mogelijk. Knijp het sap daarna uit boven een glas en pers dit goed uit. De rest gooi je weg.
2. Voeg hier het sap van 1/4 limoen aan toe, samen met het lauwe water, ahornsiroop en zout. Roer alles goed door elkaar.
3. Neem dit op een nuchtere maag voor het eten of wanneer je ama constateert.

Wel of geen alcohol?

Je kunt er tijdens de feestdagen moeilijk omheen: alcohol. En wie geniet er niet van een lekker glas rode wijn bij de kerstbrunch of een glaasje bubbels om het nieuwe jaar in te luiden? Moet je alles links laten liggen om in balans te blijven of is er een middenweg? 

Alcohol heeft invloed op alle dosha’s, vertelt Dalí. “Alcohol is rajasisch op de dag zelf: het zorgt voor beweging en energie, maar kan je ook uit balans brengen. De volgende dag creëert het een tamasisch effect op je lichaam en mind, dan voel je je vaak lethargisch.” Te veel drinken is daarom geen goed idee. Wil je het jezelf toch niet ontzeggen? Ga dan voor glühwein, tipt Dalí. De warmte en specerijen zoals kaneel en steranijs, werken vata-balancerd. 

Champagne, prosecco of cava kun je beter vermijden. “Alles met bubbels is gasvormend en verhoogt Vata. Vooral mensen die al last hebben van gasvorming, opgeblazen buik en constipatie kunnen gashoudende dranken beter laten staan,” vertelt Dalí. Kun je er toch niet omheen? “Wals dan je glas totdat de bubbels eruit zijn. Het smaakt vast minder, maar je zult er later dankbaar voor zijn.”

Genieten van zoetigheid zonder schuldgevoel

De Ayurveda zegt dat elke smaak een functie heeft, zegt Dalí. De smaak zoet is een opbouwende en voedende smaak. Je vindt de smaak in bijvoorbeeld dadels, granen, zoete aardappel, ghee en havermout. “Maar ook hier weer gaat alles over balans. Neem een goede hoeveelheid en probeer naar je lichaam te luisteren. Geniet ervan, maar over-eet niet.” 

Moet je zelf een gerecht meebrengen naar een feestje? Ga dan voor Dali’s favoriete hoofdgerecht: Romige risotto met pompoen en salie, of met rode biet met tijm. Lekker warm en rijst is makkelijker te verteren dan pasta, aardappel of brood. Mensen die veel last hebben van opgeblazen buik kunnen daar in plaats van ui en knoflook Asafoetida (in het Nederlands Duivelsdrek of Hing) aan toevoegen. Als dessert raadt ze deze vegan brownie met sinaasappel en speculaaskruiden of deze pecan carameltaartjes, vol natuurlijke zoete smaken aan. 

3 tips die het verschil maken

Naast voeding zijn er ook Ayurvedische leefstijladviezen die helpen in balans te blijven. Dalí geeft haar favoriete, makkelijke tips:

1. Smeer je voeten in met warme olie voordat je naar een feestje gaat. Dat kalmeert je zenuwstelsel. De vettige olie en de warmte werkt grondend, ontspannend en daardoor Vata-balancerend.
2. Zet honderd stappen na je maaltijd. Zelfs een klein ommetje in de tuin helpt al voor een betere spijsvertering en balanceert de Kapha dosha.
3. Doe ademhalingsoefeningen als je thuiskomt. Nadi Shodana is met name heel goed om Vata te balanceren na een drukke kerstlunch of een avond vol vuurwerk.

Ken je constitutie

Door je eigen constitutie te kennen weet je wat je beter bij je past. “Ik ging vroeger altijd met zo’n opgeblazen buik van tafel. Ik at te veel, maar wist ook niet welke voeding mijn spijsvertering ondersteunde.”, vertelt Dalí. “Mijn constitutie is Pitta – Vata, maar mijn Vata is het snelste uit balans. Nu laat ik rauwe salades staan, sla ik gasvormende kikkererwten over en masseer ik mezelf met warme olie voordat ik van huis vertrek en voel ik me energiek en gezond tijdens de feestdagen.”

Ayurvedische Yin

Tijdens deze zachte Yin les van Jolijn Bruijnaers breng je alle dosha’s weer in balans. Per houding krijg je de mogelijkheid om deze aan te passen aan jouw type. Weet je nog niet welke dosha in jou overheerst? Doe dan eerst de test en kom erachter.