Echtscheiding kwam al voor bij de hindoegoden. En feminisme ook – in de vorm van godin Saraswati, die niet achter het aanrecht wilde staan, maar wilde studeren. De handhouding Jnana mudra laat je voelen dat er in jou ook een Saraswati zit, die je toegang geeft tot je kracht en innerlijke wijsheid.

De mythe van Saraswati

In den beginne, lang voordat onze wereld werd geschapen, heerste er chaos. De god Brahma zweefde rond in deze oceaan van eindeloze, grenzeloze wanorde en voelde zich besluiteloos en verloren. Hij had geen idee hoe hij uit zo’n zooitje iets zinnigs kon creëren.

Hij zat nogal met deze vraag in zijn maag, en aangezien er nog niemand anders bestond dan hij, vroeg hij zichzelf om raad. Het verraste hem dan ook enorm toen hij ineens een vrouwenstem hoorde, ergens diep binnen in hem, die zei: ‘Alleen door kennis en wijsheid kun je je creativiteit in daden omzetten.’ Terwijl Brahma zich afvroeg wat hij met dit antwoord moest en waarom er een vrouwenstem in zijn binnenste klonk, voelde hij iets kriebelen bij zijn verhemelte – iets wat verdacht veel op mensenhaar leek. Hij deed zijn lippen uiteen en… daar wandelde een vrouw met een lange, volle bos haar zijn mond uit. De dame stelde zich voor als Saraswati, de godin van wijsheid, inzicht, geluid en taal. Ze had een zwaan bij zich en een instrument dat ze veena noemde. Gezeten op haar zwaan en spelend op haar veena zong ze mantra’s, waaronder de mantra OM. Ze leerde Brahma hoe hij de mantra’s in energie kon veranderen en hoe hij van die energie vervolgens ruimte, zonnen, manen, de aarde met bossen en zeeën en alle aardse en hemelse wezens kon maken.

Brahma was in extase en creëerde in no time het hele universum, met alles erop en eraan. Zodra hij daarmee klaar was, besloot hij dat het tijd was om met Saraswati te trouwen. Hij vond haar de mooiste godin ooit en had zelfs een extra hoofd laten groeien waarmee hij haar dag en nacht in de gaten hield. Dat Saraswati dit grensoverschrijdend gedrag vond en om die reden een vloek over hem uitsprak (waardoor Brahma tot op heden de god is aan wie nauwelijks tempels gewijd zijn), maakte Brahma niet uit. Hij vroeg haar ten huwelijk en half verdiept in een boek mompelde ze ‘ja’. Aldus trouwden ze.

Geen traditionele huisvrouw

Al snel begon Brahma zich echter te ergeren aan Saraswati’s gedrag. Ze zat hele dagen met haar neus in de boeken of in meditatie, en ze weigerde de rol van traditionele huisvrouw op zich te nemen. Ze kookte niet – sterker nog, ze schoof niet eens bij Brahma aan tafel aan om gezellig met hem te eten. Die enkele keer dat ze wel bij hem zat, praatte ze honderduit over alle onderwerpen die ze had bestudeerd. Onderwerpen die Brahma eigenlijk niet interesseerden. Hij wilde een vrouw die zijn voeten masseerde en zijn kinderen baarde, en het werd hem steeds duidelijker dat Saraswati daar echt niets voor voelde.

De maat was vol voor Brahma op de dag dat Saraswati en hij samen een religieuze ceremonie moesten uitvoeren. Saraswati had beloofd tijdig aanwezig te zijn, maar verloor zich in haar studie en vergat daardoor de tijd in de gaten te houden. Ze kwam pas bij de ceremonie aan toen deze bijna ten einde was, en zag tot haar verbazing een andere vrouw naast Brahma zitten. In haar afwezigheid had hij een nieuwe vrouw gecreëerd, eentje die wél zijn voeten wilde masseren en zijn kinderen wilde baren.

Handhouding voor innerlijke wijsheid

Saraswati vond dit eigenlijk wel prima, ze vond het toch al tijd haar eigen weg te gaan. Brahma en Saraswati besloten uit elkaar te gaan. Sinds die tijd was Saraswati alleen. Heerlijk vond ze dat: ze had de vrijheid om te doen en laten wat ze wilde, en juist daardoor groeide haar wijsheid met de dag. Haar wijsheid werd steeds meer een ‘eigen wijsheid’, een wijsheid die niet uit boeken of studies komt, maar die van binnenuit naar buiten stroomt.

Vanaf het moment dat Saraswati single was, zorgde ze ervoor dat ze haar wijsheid inzette om de wereld te verbeteren. Zo redde ze de aarde van een verschroeiende vuurzee door zichzelf in een verkoelende rivier te veranderen (haar naam betekent onder andere ‘dat wat stroomt’), maar haar grootste geschenk was dat ze inspiratie en wijsheid schonk aan wie dat nodig had. Zo vroeg Swami Vivekananda haar om hem bij te staan toen hij in 1893 onvoorbereid het podium op stapte en het Parliament of the World’s Religions in Chicago toesprak. Zij hielp hem de juiste woorden te vinden. Die toespraak zorgde ervoor dat yoga in het Westen bekend werd – met dank aan de wijze Saraswati, dus.

De ‘mudra der wijsheid’, oftewel Jnana mudra, herinnert je eraan dat de wijsheid van Saraswati al in je aanwezig is, net zoals zijzelf in Brahma zat, met kriebelend haar en goed advies. Door met je handen in Jnana mudra te mediteren en je gedachten stil te laten worden, kun je dieper in jezelf duiken en de wijze adviezen niet alleen horen, maar ook naar buiten laten komen. Jnana mudra herinnert je eraan dat je je eigen bron van wijsheid in je draagt, en dat je daar op elk gewenst moment uit kunt putten.

Stap voor stap

Oefenen? Zo kom je in Jnana mudra:

• Ga in een voor jou prettige houding, bijvoorbeeld Sukhasana of Padmasana, op je mat zitten.
• Leg je handen op je knieën, met de handpalmen omhoog.
• Breng de topjes van je duim en wijsvinger tegen elkaar; de andere vingers blijven ontspannen gestrekt.
• Adem rustig door.

Verder oefenen? Op Yoga by Happinez vind je fijne meditaties.

Beeld: Christine Hewitt