De oude volken van de Andes aanbidden de aarde als een godin: Pachamama, oftewel Moeder Aarde. Ze zien haar als de grote moeder die ons voedt, beschermt en in leven houdt. In ruil vraagt ze respect, aandacht en wederkerigheid. Door ons te verbinden met Pachamama kunnen wij leren rustiger, bewuster en meer in balans te leven.

De aarde als levend wezen

De naam Pachamama komt uit het Quechua, de taal van de oorspronkelijke bewoners van de Andes. Pachamama betekent letterlijk “Moeder Aarde”. Zij is een levend wezen dat ons draagt, voedt en verzorgt. Wanneer we haar uitbuiten of negeren, ervaren we dat letterlijk terug in natuurrampen of uitputting van hulpbronnen. In de Andes wordt Pachamama vaak afgebeeld als een volwassen vrouw die aardappels en cocabladeren draagt. De bergen zijn haar borsten, en daaruit ontspringen de leven gevende rivieren. Haar rol: een beschermende, creatieve kracht die het leven in stand houdt.

Rituelen ter ere van Pachamama

Oud-Andes-volkeren voeren nog steeds rituelen uit om Pachamama te eren. Bijvoorbeeld in augustus, vlak voor het zaaien, wordt haar overvloed gevierd en haar gunst gevraagd. Een dagelijks ritueel, challa, bestaat uit het schenken van een beetje maïsdrank op de grond als dank voor de aarde. Ook wij kunnen deze rituelen modern toepassen: door dagelijks of wekelijks een moment te nemen om de natuur te bedanken, bewust te observeren en een gevoel van dankbaarheid te cultiveren.

Praktische lessen van Pachamama

1. Geven en nemen: het principe van wederkerigheid

Binnen het Inca-sjamanisme is wederkerigheid oftewel ayni een centraal begrip: als je iets krijgt of neemt, geef je ook iets terug. Daarbij gaat het er niet om dat het gegevene net zo groot of kostbaar is als het gekregene; het gaat erom dat de natuurlijke stroom van geven en ontvangen in beweging blijft. Dat geeft leven.

• Tip: Kijk wat jij kunt bijdragen aan je omgeving, maar wees ook dankbaar voor wat je ontvangt. Dit versterkt een gevoel van verbondenheid en innerlijke rust.

2. Lummelen en vrouwelijke energie

Pachamama is een moeder, een vrouw. Door je met Moeder Aarde te verbinden, versterk je je vrouwelijke energie. Waar mannelijke energie gaat over actie, gaat vrouwelijke energie over rust en ontvankelijkheid. Meer zijn dan doen. Luisteren naar de wijsheid van je lichaam, naar je intuïtie. Krachten die, als je de geschiedenis bekijkt, lange tijd onderdrukt zijn geweest. Hoog tijd voor een comeback, en dan in een mooie balans met gezonde mannelijke energie. Want het een kan niet zonder het ander.

Deze balans is belangrijk. Een beetje te lummelen. Vervelen mag – juist dan komen na een poosje de creatieve ideeën. Niet opgelegd van buitenaf, maar helemaal vanuit jezelf.

• Tip: Plan dagelijks 10–15 minuten waarin je niets doet: staar uit het raam, luister naar muziek of voel de zon op je huid. Dit activeert jouw vrouwelijke energie: rust, ontvankelijkheid en creativiteit.

3. Vind je natuurlijke ritme

Je verbinden met de natuur doe je door haar letterlijk op te zoeken: de zon, de regen, de wind voelen, de aarde onder je voeten. Hoe meer je buiten bent, hoe meer je het ritme van donker en licht en van de seizoenen ervaart. Net als de natuur hebben wij ook onze eigen ritmen. Op het ene moment voel je je energieker dan op het andere; dat persoonlijke ritme is voor iedereen anders. Je kunt van nature een vroege vogel of juist een nachtdier zijn. Als je daar rekening mee houdt, zit je lekkerder in je vel.

• Tip: Pas je dagelijkse ritme aan op je energie. Plan taken wanneer je scherp bent en rustmomenten wanneer je moe bent. Zo leef je in harmonie met jezelf én de natuur.

4. Leer wat je écht nodig hebt

Wie de natuur volgt, weet dat ze in terugkerende cycli werkt: ontstaan, groei en bloei, afsterven, rust, en dan ontstaat weer iets nieuws. In onze maatschappij is één deel – het groeien – uit proportie geraakt. Reclames maken ons wijs dat we meer, meer, meer nodig hebben. Pachamama is erbij gebaat als we voelen wanneer het genoeg is.

• Tip: Kijk kritisch naar je spullen en routines. Wat gebruik je écht? Wat kun je delen, ruilen of weggeven? Door eenvoud en bewustzijn te oefenen, ervaar je meer rust en tevredenheid.

Mindfulness voor meer verbinding met de aarde

• Blote voeten op de grond: voel direct de verbinding met de aarde, dit helpt te gronden en stress te verminderen.
• Ademhalingsoefeningen in de natuur: langzame, diepe ademhalingen synchroniseren met het ritme van je omgeving.
• Dankbaarheid oefenen: neem een moment om de natuurlijke wereld te bedanken voor de overvloed, bijvoorbeeld tijdens een wandeling of bij je maaltijden.

Pachamama nodigt ons uit om bewust te leven, te vertragen en dankbaar te zijn. Door ritme, aandacht voor je lichaam en wederkerigheid te integreren in je dagelijks leven, kun je een gevoel van balans, rust en verbinding ervaren. Zelfs kleine gewoontes, zoals een moment van lummelen, blote voeten voelen of een dankbaarheidsritueel, brengen je dichter bij Moeder Aarde én bij jezelf.

*Dit artikel kom uit Yoga #3 2025 en is ingekort voor online. Meer lezen? Bestel het nummer hier.

Beeld: illustratie door Lemon Fee

Beweeg vanuit je kern met deze les

In deze krachtige yoga flow beweeg je vanuit je kern, je diepste kracht, je oergevoel. Je ervaart hoe je aardt en hoe sterk je diep van binnen bent, ook al voel je je niet altijd zo.