Karmayoga (karma yoga) is de vorm van yoga die je niet op de mat beoefent, maar in je dagelijks leven. Het gaat om handelen vanuit liefde, zonder verwachting of gehechtheid aan het resultaat. Waar klassieke yoga je helpt om bewust te worden, leert karmayoga je om die bewustzijnstoestand mee te nemen in elke handeling van je dag.

Wat is karma (en wat niet)?

Karma betekent letterlijk actie of handeling. Het gaat niet alleen om wat je doet, maar ook om je gedachten en intentie. Karma is geen strafsysteem van het universum—‘bad karma’ bestaat niet. De wet van karma is neutraal: elke handeling heeft een gevolg dat bij je terugkomt, zoals de Boeddha zegt: ‘Waar we ook heen gaan, de gevolgen van onze daden vergezellen ons.’

Het verschil tussen karma en karmayoga

Waar karma de wet van oorzaak en gevolg is, gaat karmayoga over bewust en belangeloos handelen. Je doet iets met een zuiver hart, zonder iets terug te verwachten. Niet voor waardering, niet voor een compliment, en niet voor controle over het resultaat.

Voorbeelden van níet-karmayoga:

  • De bak van de buurman buiten zetten zodat hij jouw heg snoeit.
  • Afwassen bij je broer zodat hij je een volgende keer helpt.
  • Een campagne voor een goed doel opzetten in de hoop op een bepaalde uitkomst.

Bij karmayoga laat je de vruchten van je handeling volledig los.

Waarom is verwachtingsloos handelen moeilijk?

Ons brein is gebouwd op overleving. In de oertijd overleefden we juist dóór iets terug te verwachten. Daarom voelt belangeloos handelen niet altijd vanzelfsprekend. Toch is onze diepste kern vrijgevigheid en liefde—karmayoga helpt je om die natuurlijke staat opnieuw te herinneren.

Samskaras: de afdrukken die je handelen sturen

Alles wat je meemaakt laat een afdruk achter in je onderbewustzijn: een samskara. Positief of negatief. Een eerste keer schaatsen die eindigt in blauwe plekken? Voor je het weet is het een overtuiging geworden: “Wintersport is niets voor mij.” Samskaras bepalen hoe je handelt. Yoga en meditatie helpen deze patronen te verzachten, zodat je bewuster kunt kiezen. Karmayoga begint dus niet per se op je mat, maar yoga maakt je wél bewust van hoe je uitvoert, reageert en geeft.

Karmayoga in het dagelijks leven

Belangeloos geven betekent niet dat je jezelf uitput. Goed voor jezelf zorgen ís karmayoga. Want pas als je zelf opgeladen bent, kun je delen vanuit liefde.

Karmayoga betekent:

  • geven zonder jezelf weg te geven
  • handelen zonder gehechtheid
  • liefhebben zonder voorwaarden
  • hebzucht en einddoelen loslaten (het principe van Aparigraha)
  • het pad bewandelen in plaats van het resultaat najagen

Het is een oefening in vrijheid—innerlijke vrijheid.

Wijsheid uit de Bhagavad Gita

De Bhagavad Gita beschrijft karmayoga als het pad van belangeloos handelen:

  • III.19
    Handel zonder je te hechten aan de vruchten van je werk.
  • III.20
    Door belangeloos te handelen, bereik je het hoogste.

Karmayoga vraagt niet dat je geen fouten maakt, maar dat je je handelingen niet laat inkleuren door gehechtheid, ego of angst.

Hoe begin je met karmayoga?

Je hoeft de wereld niet te redden. Het gaat juist om de kleine, liefdevolle daden in je directe omgeving:

  • Voorlezen op school: karmayoga
  • De kattenopvang helpen: karmayoga
  • Gras maaien voor je geblesseerde vriendin: karmayoga
  • Iemand écht aandacht geven: karmayoga
  • Jezelf een warm bad gunnen zodat je daarna liefdevol kunt geven: óók karmayoga

Dit zijn de gebaren die een wereld van verschil maken.

Karmayoga als liefdevolle levenshouding

Wanneer je regelmatig belangeloos handelt, verschuift je perspectief. Je ziet dat je niet losstaat van de wereld, maar dat je een levende verbinding bént. Dienstbaarheid wordt vreugde. Niet om te presteren, maar omdat liefde de natuurlijke beweging van je hart is. Zo wordt karmayoga een manier van leven—een liefdevolle dans met het leven zelf.

Een levende vorm van karmayoga: het verhaal van Soesma

Yogini Soesma Radja reisde naar India voor verdieping van haar practice, maar vond er iets heel anders: karmayoga in actie. Ze ontmoette Renuka, een jonge vrouw die als huisslaaf werd vastgehouden. Tussen hen ontstond direct een diepe herkenning. Twee vlinders die op hun schouders neerstreken, voelden als een teken. Soesma wist: ik moet iets doen.

Met gevaar voor eigen leven en met hulp van NGO Odanadi, wist ze Renuka te bevrijden. Pas toen ze terug in Nederland was, besefte ze: “Dit was karmayoga. Handelen zonder enig eigenbelang.” Haar yogaleraar zei: “Je hebt in India meer yoga gedaan dan je ooit had kunnen dromen.”

Wil je Soesma ondersteunen in haar missie om mensenhandel in India en Europa uit te bannen? Koop dan haar boek ‘Madam is not good’. De helft van de opbrengst gaat rechtstreeks naar Odanadi, de NGO die Soesma heeft geholpen bij haar reddingsactie. www.odanadi-nl.org

Illustratie: Lisa Junius