God Vayu: de adem van het universum

Vayu is de god van de lucht, wind en adem. Hij is onmisbaar voor het leven op aarde, maar die machtige positie stijgt hem soms ook naar het hoofd. Temperamentvol als hij is, kan hij het dan behoorlijk laten stormen.

Vayu, ook wel Pavana genoemd, is in het hindoeïsme de god van de wind en een van de belangrijkste natuurgoden. Hij wordt geassocieerd met beweging, ademhaling en de levensenergie die door ieder levend wezen stroomt. Daarmee is hij onmisbaar voor het leven op aarde, al kan hij enorm impulsief en zelfs gewelddadig zijn. “Mensen en dieren overleven niet zonder zuurstof, en dat is waar Vayu, met lucht en wind, voor zorgt,” zegt Johan Noorloos, oprichter van De Nieuwe Yogaschool.

Er was eens

In de Veda’s, de oudste hindoegeschriften, wordt Vayu beschreven als de vader van Hanuman. Wanneer Hanuman geweld wordt aangedaan door andere goden, besluit Vayu te stoppen met het verspreiden van lucht. Mensen en dieren dreigen te stikken, totdat de goden hem smeken de wind terug te brengen. “Deze legende toont ons de macht van Vayu,” zegt Johan. “Zonder hem geen leven op aarde. Daarom wordt hij ook Mukhya Prana genoemd: de heerser van leven.”

Tegelijk is hij grillig en onvoorspelbaar. In een andere mythe blaast hij de top van de heilige berg Meru af, die in zee belandt – het huidige Sri Lanka. Vayu staat ook bekend om zijn schoonheid en indrukwekkende verschijning. Hij verplaatst zich in een glanzende paardenspan, of rijdt op een gazelle, symbool voor gratie en snelheid. Vaak draagt hij een wapperende vlag, als symbool voor beweging en richting.

Vayu op de mat

In de yogafilosofie symboliseert vayu de energie die door alle levende wezens stroomt. Die levenskracht of prana, ademen we in via de lucht. Een vayu kun je in de yoga dan ook zien als een energetische stroom die in een specifieke richting beweegt en de prana over het lichaam verdeelt.

Er zijn vijf verschillende vayu’s:

1. Prana vayu is als vertegenwoordiger van lucht en levenskracht de meest vitale vayu en verwijst naar de inademing.
2. Apana vayu vertegenwoordigt aarde, beweegt naar beneden en is verantwoordelijk voor de uitademing.
3. Samana vayu staat voor vuur en regelt de balans en distributie van energie in het lichaam.
4. Udana vayu stuurt energie naar hogere centra, zoals het derde oog en de kruin, staat voor ether en is verantwoordelijk voor inspiratie.
5. Vyana vayu beweegt van links naar rechts en van hoog naar laag en zorgt ervoor dat de energie in het lichaam gelijkmatig verdeeld wordt.

Wanneer de vijf vayu’s met elkaar in balans zijn, bevorderen ze de fysieke, mentale en spirituele gezondheid.

Hemels geschenk

Volgens Johan heeft Vayu zowel goddelijke als menselijke eigenschappen. “Hij is krachtig en mystiek, maar ook wellustig en soms gewelddadig. Ik vind het mooi dat een god ook een menselijke kant heeft – net zoals wij mensen ook iets goddelijks in ons dragen.” Yoga kan helpen om in contact te komen met die innerlijke goddelijke kern. Johan: “Tijdens yoga identificeer ik me niet meer met mijn gedachten of emoties, maar ontstaat er een ruimte waarin ik iets goddelijks ervaar. En dat goddelijke ben ik óók.”

Werk samen met de Prana Vayu

Dit is de eerste les van de serie over de Vayu’s. Deze les staat in het teken van de Prana Vayu, dat gaat over alle energie die naar binnen stroomt via de inkomende ademhaling. Prana Vayu gaat over het openen van je hart en staat in connectie met je longen en het element wind.

*Dit artikel kom uit Yoga #1 2025 en is ingekort voor online. Meer lezen? Bestel het nummer hier.