Zo kun je aarden in een woelige wereld (volgens de Ayurveda)

Oorlogen, een verhitte aarde en polariserende debatten: als lopende vuurtjes, aangeblazen door een lekker windje, zetten ze de wereld steeds opnieuw in de fik. In een tijd waarin vata en pitta overheersen, brengt kapha de balans die nodig is, als een kracht die grondt en blust.

Energetische disbalans in de wereld

Als je naar de wereld kijkt door een ayurvedische bril, kun je zeggen dat die de symptomen vertoont van een behoorlijke energetische disbalans. Van hittegolven, droogte, bosbranden en oorlogen tot razendsnelle technologische ontwikkelingen, woede op sociale media en verhitte debatten: alles is heet, snel en scherp. Met de nodige effecten op het menselijk welzijn. Want mensen ondervinden volgens de ayurveda niet alleen een invloed van de seizoenen en de levensfase waarin ze zich bevinden op hun dagelijks leven, maar ook van de druk, het tempo en de spanning van de buitenwereld.

Fysiek, mentaal en energetisch in balans

Ayurveda, net als yoga afkomstig uit de duizenden jaren oude Vedische traditie van India, biedt een zachte maar diepzinnige blik op wat het betekent om fysiek, mentaal en energetisch in balans te zijn. Binnen deze levenswijze staat gezondheid niet alleen voor de afwezigheid van klachten, maar ook voor harmonie tussen lichaam, geest en ziel. Het gaat om een balans tussen binnen- en buitenwereld, om een balans tussen jou en je levensfase, het moment van de dag en het seizoen.

De doshas

Volgens ayurveda is alles in de natuur opgebouwd uit vijf elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether. Deze elementen vormen samen drie levenskrachten, ook wel dosha’s genoemd: vata (lucht en ether), pitta (vuur en water) en kapha (aarde en water). Ieder mens draagt die drie energieën in een unieke samenstelling in zich. Ze beïnvloeden hoe je denkt, voelt, eet, beweegt, slaapt én hoe je reageert op de wereld om je heen. Diezelfde dosha’s zie je ook terug in de seizoenen, in de dagdelen, én in de tijdsgeest.

Eeuw van vata-pitta

Inzoomend op die laatste, is al snel duidelijk dat we in een wereld leven waarin vata en pitta overheersen. De luchtige, beweeglijke kracht van vata zorgt voor voortdurende verandering, versnelling en onvoorspelbaarheid. Denk aan nieuwe technologieën (zoals AI), trends en discussies die alles op z’n kop zetten. Pitta, het vurige principe, staat voor focus, scherpte en transformatie. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de drang naar efficiëntie, doelen halen en doorgaan. Op zichzelf zijn deze energieën waardevol. Maar wanneer ze doorschieten en niet in evenwicht worden gehouden door rust, gronding en zachtheid, dreigt disbalans. Individueel én collectief.

Lichamelijke klachten

Wat er in de snelle, vurige hectiek waarin we ons leven leven continu bij inschiet, is stilstaan. We komen er niet aan toe om ruimte te nemen om rust in de dosha’s te brengen, om te gronden, te vertragen, te koelen. Vandaar de disbalans, die van alles met ons doet. De symptomen ervan zijn voor velen herkenbaar. Lichamelijke klachten die kunnen ontstaan zijn slaapproblemen, brandend maagzuur, hormonale verstoringen, een droge huid, een opgejaagd gevoel. Mentaal kunnen we last krijgen van angst, perfectionisme, prikkelbaarheid, een allesoverheersende behoefte aan controle. Sociaal merken we misschien dat we verharden en minder verdraagzaam zijn.

Terug naar rust

Hoe de balans valt te herstellen? Het antwoord ligt niet in méér actie, maar juist in verzachting. In kapha, in vertragen, aarden, koelen. Ayurveda nodigt uit tot leven in afstemming met je eigen natuur én de natuurlijke cycli van het leven.

Dat betekent voeding kiezen die je kalmeert in plaats van opjaagt. Beweging zoeken die gronding geeft in plaats van een adrenalineboost. Ritme aanbrengen in een chaotische dag. En ook bewust je aandacht terugbrengen naar het hier en nu. Naar je adem. Naar je lichaam.

*Dit artikel kom uit Yoga #3 2025 en is ingekort voor online. Meer lezen? Bestel het nummer hier.

Ayurvedic Yin yogales: balanceren van de dosha’s