In het boeddhisme, maar ook in veel yogaopleidingen, wordt het uitwisselen van ervaringen in de groep beschouwd als een belangrijk onderdeel van de beoefening. Zo’n kring van gelijkgestemden, Sangha genoemd, vormt als het ware de brug tussen de yogamat en de buitenwereld.

‘Ik neem toevlucht tot Boeddha. Ik neem toevlucht tot Dharma. Ik neem toevlucht tot Sangha’. Die mantra spreken boeddhisten uit om hun toewijding te tonen aan de ‘drie juwelen’ die het fundament van het boeddhisme vormen: de Boeddha, de Dharma en de Sangha. Boeddhisten geven daarmee aan dat ze Verlichting als hoogste ideaal zien (Boeddha), de leer van Boeddha beoefenen (Dharma) en onderdeel uitmaken van de spirituele gemeenschap (Sangha). De Boeddha zelf vond het essentieel dat monniken en nonnen elkaar ontmoetten en de mooie, maar ook moeilijke ervaringen in hun boeddhistische beoefening konden bespreken. Want ‘vriendschap is het hele spirituele leven’, meende hij. Maar hoe ziet zo’n Sangha eruit in de moderne westerse samenleving? En waaróm precies is een Sangha zo belangrijk?

De bekende Vietnamese boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh omschreef de waarde van de Sangha als een rivier. Als individu zijn we slechts een druppel en is het bijna onmogelijk om de zee te bereiken. Maar veel druppels bij elkaar vormen een rivier die wél uitmondt in zee. Sangha laat je ervaren dat je niet alleen bent, dat je ‘Zelf’ niet afgescheiden is, maar verbonden met alles wat leeft. Bovendien heeft een collectief van gelijkgestemden meer wijsheid en inzicht dan elk individueel lid van die groep. Kortom, samen sta je sterker dan alleen.

Een goede Sangha is een veilige plek waar je elkaar ondersteunt én een spiegel kunt voorhouden

Twee werelden

Iemand die de kracht van Sangha aan den lijve ervoer en nu inzet bij haar eigen lessen is yogadocent Moena de Jong (49). Naast diverse trainingen geeft ze wekelijkse lessen bij onder meer De Nieuwe Yogaschoo en Tula Yoga in Amsterdam. Verdieping in het boeddhisme vormde een rode draad door haar opleidingen, die naast Hatha yoga ook bestond uit Vinyasa, Vipassana meditatie en de Jivamukti yogaopleiding van David Life en Sharon Gannon in New York.

Compassie oefenen

In het oude India bestond een ‘nobele’ Sangha uit mensen die zich al hadden bevrijd van hun karma, vrij waren van lijden en zodoende Verlicht waren. De ‘gewone’ Sangha bestaat uit leerlingen die ernaar streven die gelijkmoedigheid ooit te bereiken. Samen oefenen, wijze teksten lezen en daarover van gedachten wisselen is een van de aspecten die een Sangha te bieden heeft.

Maar samenkomen met een groep van gelijkgestemden is op meer manieren verrijkend. Oefenen in compassie en niet-oordelen is immers uitdagender als je dat doet met mensen die een andere achtergrond, visie en levensloop hebben dan jij. Ieders persoonlijke verhaal en de onderlinge verschillen kunnen overstijgen en voelen wat je juist allemaal bindt, vergroot de saamhorigheid. Een goede Sangha is een veilige plek waar ervaringen kunnen worden gedeeld en mensen elkaar ondersteunen, maar elkaar ook een spiegel kunnen voorhouden.

Daarnaast komen andere studenten natuurlijk ook dezelfde uitdagingen tegen in het dagelijks leven. Een goede Sangha is een veilige plek waar ervaringen kunnen worden gedeeld en mensen elkaar ondersteunen, maar elkaar ook een spiegel kunnen voorhouden.

Oefenen in buigen

Het maken van buigingen is een essentieel onderdeel in het boeddhisme. Buigen wordt gezien als een teken van toewijding en overgave aan de Boeddha, de Dharma en de Sangha. Niet alleen wordt er gebogen voor de zitplaats en de ruimte, ook maken boeddhisten volledige buigingen, waarbij het lichaam vanuit een staande positie met gevouwen handen naar de grond wordt gebracht en de handen vervolgens worden uitgestrekt als teken van overgave. De buiging drukt de bereidheid uit om de spirituele training te doen die nodig is om vrijheid en inzicht te bereiken. Over het uitvoeren en de betekenis van de buiging is veel te vinden op internet. Bijvoorbeeld op dharmatoevlucht.nl, buddhism.info of maitreya.nl.

Verbondenheid

Het tweede belangrijke aspect is dat een groep van gelijkgestemden om je heen een gevoel van verbondenheid en geborgenheid kan geven op een pad vol hobbels en kuilen. Wie zich op de weg van spirituele ontwikkeling begeeft, kan te maken krijgen met het gevoel dat er als het ware een kloof ontstaat met het oude, ‘normale’ dagelijkse leven, vertelt Moena. Alsof je ineens in een parallelle wereld leeft, waar je vrienden, familie of je levensgezel niets van begrijpen.

“Als je je intensiever gaat bezighouden met yoga en meditatie gebeurt er vaak van alles: je pelt allerlei lagen en patronen af, er komt van alles los, je verandert. Daardoor ga je ook anders kijken naar je leven en je relaties en bezie je de mensen om je heen vanuit een andere optiek. Dat kan heel verwarrend en zelfs confronterend zijn. Je ontdoen van allerlei ballast is niet alleen maar licht en heerlijk. Het kan ook heel moeilijk zijn, bijvoorbeeld omdat je opnieuw oude pijn ervaart of omdat je iets moet loslaten, wat verdriet met zich meebrengt.”

Juist dan is het fijn om een kring om je heen te hebben waarop je kunt terugvallen, weet ze. “Daardoor raak je niet tussen wal en schip, verloren in de ruimte tussen de concrete wereld zoals je die altijd hebt gekend en dat wat je ervaart in de yogastudio. Zelfs al kom je jezelf en elkaar tijdens die zoektocht nogal tegen – en heb je daar lang niet altijd zin in -, toch ondersteunt de Sangha je in het proces.

Onvoorwaardelijk welkom

Die sfeer en veiligheid wil Moena haar eigen studenten ook bieden in de Sangha Flow yogales die ze maandelijks op vrijdag geeft bij Tula Yoga in Bos en Lommer. In haar yogalessen biedt ze daarom naast de fysieke asana’s ook mantra’s en meditatie. Zonder woorden haar leerlingen die energetische verbondenheid laten ervaren, dat is waar Moena naar streeft. “Ik wil ze laten voelen dat ze onderdeel zijn van een community, een familie, ook al kennen ze elkaar niet en spreken ze achteraf misschien geen woord met elkaar. Ongeacht hoe vaak je al yoga hebt gedaan, ik wil dat iedereen zich hier thuis en onvoorwaardelijk welkom voelt, wat hij of zij ook meebrengt op de mat. Zeker nu is het een uitdaging om in de buitenwereld gelijkmoedig te blijven. Ik hoop met deze les mensen te herinneren aan de goedheid in zichzelf en de ander, zodat ze die ervaring vervolgens kunnen meenemen naar alledaagse situaties.”

Voor Moena’s yogalessen, trainingen en retreats zie moenayoga.com

*Dit artikel kom uit Yoga #2 2023 en is ingekort voor online. Wil je het hele artikel lezen? Bestel dan het nummer na.