Ze klinken streng en tamelijk onhaalbaar, de leefregels die in de oude yogageschriften staan beschreven. Wat kunnen we daar, als moderne yogi in een compleet andere cultuur, mee? Met een beetje tweaken en vertalen naar de wereld van nu: veel!

Acht uur mediteren per dag. Geen seks, leven volgens yogische normen en waarden, zuiver eten en elke dag yoga doen. Dat is wat de oude geschriften ons vertellen over hoe je als yogi je dag indeelt om uiteindelijk tot het Allerhoogste te komen. Regels, regels, regels. Sta je dan met je smartphone aan je oor, terwijl je nog gauw de laatste hap van je lunch wegwerkt. Acht uur mediteren per dag? Je bent al blij als je acht minuten even geen gedoe aan je hoofd hebt. Zijn die yogageschriften niet geschreven voor yogi’s van duizenden jaren geleden?

Ja, dat klopt. Dus hoe pas je die regels toe in een druk, modern leven? Urenlange beoefening is voor velen van ons niet weggelegd, want tja, er moet ook gewoon gewerkt worden. Toch is het zonde als je de oude geschriften klakkeloos overboord gooit. In elke regel kun je namelijk nog steeds een richtlijn vinden voor hoe je yoga, ondanks alle drukte en westerse invloeden, in je leven kunt integreren. Hier volgen de vijf leefregels voor een yogi in 2017.

I. Sadhana: Zorg voor een regelmatige yogabeoefening

Elke dag je mat uitrollen kan al een beproeving zijn. Want met een baan, een gezin en een sociaal leven schiet je sadhana, je spirituele beoefening, er weleens bij in. De yogafilosofie schrijft ons een dagelijkse yoga practice van meerdere uren voor. Deze voorschriften komen echter wel uit een tijd zonder deadlines, iPhones en voetbaltoernooien, dus wat hebben we daar nu nog aan? Veel! Het hebben van een gezin en een dynamisch leven gaat prima samen met de beoefening van yoga. Zoals de Dalai Lama het treffend zegt: als ik het rustig heb, mediteer ik één uur en als ik het druk heb, twee uur. Bottom line: wat we kunnen leren uit de geschriften is discipline. Want om de voordelen van yoga ten volle te kunnen ervaren is het wel belangrijk dat je het gewoon dóét.

Met elke dag een halfuurtje yoga merk je al veel verandering in je leven

Een mooie tool om in een druk leven toch ruimte te maken voor je beoefening is ‘het lievere en het betere’ introduceren. Voorbeeld: je zit vaak ’s avonds nog voor de tv. Van het ene programma rol je heel gemakkelijk in het andere en vóór je het weet is het alweer middernacht en ga je veel te laat naar bed. Het lievere is dan: lekker gedachteloos voor die buis blijven hangen. Het betere is met jezelf de afspraak maken: ik kijk programma A en daarna zet ik de tv uit. Zo kun je op een zachte manier alle loze momenten uit je dag filteren, waardoor er, hoe druk je het ook hebt, toch ruimte ontstaat om dagelijks yoga te doen. En moet dat per se acht uur zijn? Welnee, met elke dag een halfuurtje tot een uur merk je al veel verandering in leven; je bent relaxter, hebt meer overzicht, je kunt de dingen beter zien zoals ze zijn en voelt je soepeler en beter in je vel.

II. Eten: Kies voor een matig, sattvisch eetpatroon

Vlees of geen vlees? En een lekker wijntje op z’n tijd, kan dat eigenlijk? Past een vleugje la dolce vita, de kunst om van het leven te genieten, in het bestaan van een yogi?

De yogatraditie schrijft sattvisch voedsel voor, oftewel voedingsmiddelen die je systeem tot rust brengen. Denk aan: verse groenten, bonen, vers fruit, honing, ghee en bruine rijst. Ook wordt aangeraden je niet helemaal vol te proppen met eten, maar altijd ruimte in je maag over te laten voor het Goddelijke. En dan een heel belangrijk voorschrift voor de yogi: Ahimsa, geweldloosheid. Ahimsa heeft betrekking op jezelf, maar gaat ook over je houding jegens andere levende wezens. Vandaar dat dit begrip, ook nu nog, door yogi’s wordt uitgelegd als ‘eet geen vlees’. Maar moet je nu direct stoppen met vlees eten? Niet per se. Als je zonder te voelen wat goed is voor jezelf zomaar stopt met vlees eten, is het de vraag of dat wel zo geweldloos naar jezelf is. Een van de prettige bijwerkingen van yoga is dat het je bewustzijn verruimt. Het kan dus zomaar zijn dat na een aantal jaren yoga te hebben beoefend, vanzelf de behoefte ontstaat om vegetariër te worden. Ook wat je eet zal in de loop der tijd veranderen. Je blijft stappen in je ontwikkeling zetten, daarom zal je lichaam vanzelf gaan vragen om gezonde, licht verteerbare producten.

En hoe zit het nu met dat lekkere wijntje ’s avonds op de bank? Kan dat? Daar waar yogi’s in oude tijden streefden naar verlichting, is vandaag de dag leven in volledige vrijheid misschien wel het hoofddoel van yoga. Past dit wijntje bij jouw levensdoel? Als dat doel bijvoorbeeld is ‘in vrijheid en rust genieten van het leven’: waarom niet?

De yogafilosofie reikt ons wel een belangrijk checkpoint aan, namelijk Vairagya, ongehechtheid. Leven in vrijheid kan alleen als je ongehecht kunt genieten. Dus op het moment dat je je wijntje inschenkt, kun je je beweegredenen even door de yogicheck halen: neem je dit omdat je het altijd neemt? Of omdat je denkt dat je het verdiend hebt omdat je zo hard hebt gewerkt? Dan is het de moeite van het proberen waard om de fles een keer dicht te laten. Maar heb je tijdens een gezellige avond gewoon zin in de prikkelende smaak van een volle rode wijn? Proost!

III. Normen en waarden: Leef volgens de yama’s en niyama’s van Patanjali

Yoga begint niet op de mat, het begint in je bewustzijn. Zodra jij besluit een vrijer en meer ontspannen leven te willen leiden, is de eerste stap om te onderzoeken hoe je de wereld benadert en jezelf behandelt. Het is niet voor niets dat yogameester Patanjali zijn achtvoudige yogapad begint met de yama’s en de niyama’s. De yama’s zijn de waarden die je aanhoudt in de omgang met anderen: gebruik geen geweld, steel niet, wees gematigd met seksueel contact, wees vrij van hebzucht en spreek altijd de waarheid. De niyama’s gaan over de houding naar jezelf: wees schoon op jezelf, wees tevreden met wat er is, leef gedisciplineerd, doe aan zelfstudie en aanvaard de kracht in jezelf. Al zijn deze waarden meer dan tweeduizend jaar oud, ze zijn ook nu van toepassing. Yoga weet hoe ons lichaam en onze geest werken. En natuurlijk leven we nu in een heel andere wereld dan toen, maar hoe wij als mens in elkaar zitten is de afgelopen millennia nauwelijks veranderd. Vertaling naar 2017? Dat is bij deze geschriften niet nodig, universele wetten veranderen niet. Dus als je nog een stapje verder wilt in je yogabeoefening, bekijk dan hoe jij invulling geeft aan de yama’s en de niyama’s. Want wanneer je deze voorschriften ten volle leeft, ben je zeker weten weer een stap dichter bij een vrij en ontspannen leven.

IV. Beleef je seksualiteit bewust

Eten, drinken, slapen, seks; in die volgorde. Allemaal primaire levensbehoeften, een mens kan niet zonder. Toch worden deze behoeften, ook vandaag de dag, niet altijd in één adem genoemd. Seks blijft een onderwerp waar niet vrijelijk over gesproken wordt. De yogafilosofie gaat daar nog verder in; je seksuele energie vrij laten stromen is not done. De vierde yama, Brahmacharya, wordt in de yogafilosofie vaak uitgelegd als het leiden van een celibatair of kuis leven. En dan gaat het niet alleen om het feit dat seks je zou afleiden van de focus op je practice, het gaat er vooral om dat je tijdens seks levensenergie verbrandt als je klaarkomt. Die levensenergie kun je beter bewaren om in te zetten voor je spirituele beoefening dan verbranden via je onderste chakra’s.

Als yogi hoef je echt niet celibatair te leven – in bijvoorbeeld de tantrastroming wordt seksualiteit juist als middel gezien om te groeien in je ontwikkeling. Seks is de basis van het leven; als je deze stroom in jezelf stillegt, ontken je een belangrijk deel van jezelf. Wel is het goed je ervan bewust te zijn hoe je met seksualiteit omgaat. Want seks is in onze maatschappij alom aanwezig, maar meestal niet in een heel zuivere vorm. Bedrijven gebruiken seks om hun producten aan te prijzen en je ziet het overal in de media. Van deze eenzijdige en vaak platte uitingen van seks zul je spiritueel niet groeien. Dus geniet van je leven, wees vrij in je eigen seksualiteit, speel ermee, maar let op dat je er niet door wordt opgeslokt. Leef Brahmacharya zo dat seks een manier is om je op een diepere laag, vanuit vrijheid, met jezelf of je partner te verbinden. Dit zuivere contact, de volledige overgave, zal je practice als moderne yogi juist ondersteunen.

V. Vier je relatie in vrijheid, zonder (te veel) hechting

In de oude yogafilosofie was het hebben van een liefdesrelatie niet zo gewenst. Een relatie zou je namelijk afleiden van je pad en van het einddoel: verlichting en eenwording met het Allerhoogste. Maar laten we wel wezen; als iedereen deze filosofie had aangehangen, konden wij het nu niet met elkaar hebben over het Allerhoogste.

Moderne goeroes draaien het om. Volgens B.K.S. Iyengar is het hebben van een relatie en een gezin juist de beste leerschool voor je yoga practice. Partners en kinderen zijn spiegels. Als het jou lukt om in een rommelig huishouden met zieke kinderen en een chagrijnige partner je hoofd koel te houden, zeg nou zelf: ben je dan niet bijna verlicht?

Uiteraard zijn er wel gezonde en minder gezonde relaties. Hoe kun je nu een relatie hebben die past in het gedachtegoed van de yogafilosofie? Allereerst is het goed om te onderzoeken wat de yogafilosofie precies bedoelt met hechten, het tegenovergestelde dus van de gewenste Vairagya, onthechting. In de yogafilosofie kun je hechten interpreteren als ineffectieve afhankelijkheid. Je bent ineffectief afhankelijk van iemand als je het gevoel hebt dat je niet zonder diegene kunt. Jouw partner vormt het middelpunt van je universum, je bent als het ware verslaafd aan hem. Ineffectieve afhankelijkheid is liefde proberen te controleren vanuit angst. ‘Deze relatie móét slagen’… Dan kan een relatie nooit gezond zijn. Nu we weten wat hechten betekent in het licht van de yogafilosofie, is het ook makkelijker te begrijpen hoe je een onthechte relatie kunt hebben. Vairagya gaat over de balans tussen jezelf en de ander. De ander is niet verantwoordelijk voor jouw welbevinden. Een relatie vanuit Vairagya wil zeggen dat je de ander ziet zoals hij of zij werkelijk is en dat je het idee loslaat dat een relatie per se voor eeuwig moet zijn. Je kunt nu eenmaal uit elkaar groeien, c’est la vie. En het gekke is, zodra je dat omarmt, ontstaat er zoveel ruimte voor liefde. Dan kun je elke dag JA tegen elkaar zeggen, omdat het in het nu goed voelt. Dat is Vairagya.

Het belangrijkste is dat je zelf je weg in de yoga ontdekt

Veel moderne yogi’s richten hun sadhana zo in dat ze steeds meer opgeven; het eten van vlees, het dragen van mooie kleding en andere luxe. Niet omdat het van binnenuit zo voelt, maar omdat ze denken dat het zo hoort. Maar Swami Sivananda zegt het heel mooi: ‘Het bewandelen van een spiritueel pad gaat niet over dingen opgeven of juist iets tot je nemen. Het enige wat telt is dat je niet meegaat in de verhalen van je mind. “Ik heb dit verdiend, of dit mag niet, want…” Het gaat om elk moment waakzaam zijn op wat er werkelijk voor jou kloppend is.’

Yoga is een heel intiem pad. Het belangrijkste is dat je zelf je weg ontdekt; een geschrift kun je hierbij zien als een richtingaanwijzer. Zoals de Boeddha ooit zei: ‘Neem mijn wijsheid niet zomaar voor waar aan, leef er pas naar als je werkelijk van binnen hebt ervaren dat het ook zo voor jou werkt.’ ★

Beeld: Bodil Jane